• Energy Research
• Closed Access close
• Restricted close
• Open Source close
• Embargo close
• Turkish close

Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 1996. Kaynakça (s. 70-76) var. v, 76(4) s. ; 30 cm. TEZ2238 …

21 ÖZET Bu çalışmada, sıçanlarda deneysel olarak geliştirilen stres (hareketsizlik + soğuk), indometazin, etanol ülserinde, ksantin oksidaz inhibitörü allopurinol ve serbest radikal tutucusu SOD'nin etkileri ve serbest oksijen radikallerinin stres, indometazin ve etanol ülseri gelişimindeki rolleri araştırılmıştır. Hareketsizlik + soğuk stresi uygulanan grupta ülser skoru (mm.) 20.0±3.8 olarak bulunurken, önceden allopurinol uygulanan sıçanlarda ülser skoru 9.8+1.3 olarak belirlenmiş ve her iki grubun değerleri birbiriyle karşılaştırıldığında fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,001). SOD verilen ayrı bir grupta ise ülser skoru 13.4±2.4 olarak belirlenmiştir. Ülser kontrol grubu ile karşılaştırıldığında SOD'nin ülser gelişimini istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde (p<0,001) önlediği sap tanmıştır. İndometazin verilen sıçanlarda ülser skorunun 22.4±2.8mm. olduğu gözlenmiştir. İndomatezin verilme den önce allopurinol verilen grupta ülser skorunun 13.5±2.4, SOD verilen grupta ise ülser skorunun 7. 6±1. 3 mm. olduğu belirlenmiştir. Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında, allopurinolün ve SOD'nin ülser gelişimini istatistiksel olarak anlamlı derecede22 (p<0,001) olarak azalttığı saptanmıştır. Ayrıca SOD ve Allopurinol uygulanan gruplar birbirleri ile karşılaştırıldığında SOD ' nin allopurinolden daha etkin bir şekilde lezyon gelişmesini engellediği belirlenmiştir. % 40 v/v etanol uygulanan sıçanlarda ülser skoru 23,8±5/9 olarak saptanmıştır. Allopurinol uygulanan grupta allopurinolün ülser gelişimini anlamlı olarak azalttığı (P<0,001); ülser skorunun 12.8±2.2 olduğu gözlenmiştir. SOD verilen grupta ise ülser skoru 18.7±4.8 olarak belirlenmiş ve kontrol grubu ile karşılaştırıldığında farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı (p>0,005) saptanmıştır. Bu çalışmadaki çıkarımımız; stres ülserinde ksantin oksidaz ve lipoksi jenaz, indometazin ülserinde esas olarak lipoksijenaz ve daha az olarak ksantin oksidaz, etanol ülserinde ksantin oksidaz aracılığı ile oluşan serbest oksijen radikallerinin lezyon gelişiminde önemli rol oynadığını telkin ettiği şeklindedir. Sonuç olarak; deneysel oluşturulan stres, indometazin ve etanol ülserinde serbest oksijen radikallerinin de diğer hümoral mediyatörler yanında lezyon gelişmesinde önemli rolü olduğu ileri sürülebilir. 29

Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Makina Mühendisliği Ana Bilim Dalı ; Ülkemizde ve dünyada değişken soğutucu akışkan debili (VRF) iklimlendirme sistemlerinin kullanımı oldukça yaygınlaşmıştır. Ancak bu sistemlerde sadece ısıtma ve soğutma yükleri karşılanmakta olup taze hava ihtiyacı çoğunlukla ihmal edilmektedir. Bu problemi çözmek için taze hava ihtiyacı yoğun olan ortamlarda Isı Geri Kazanımlı Yerel Havalandırma (HRV) cihazları VRF ile birlikte devreye alınmıştır. Bu HRV cihazlarının ısıl etkinlikleri ila arasında değişebilmekte, bazı modellerde nem geçişine izin veren ısı değiştiriciler kullanılarak nem geri kazanımı da yapılabilmektedir. Son yıllarda HRV cihazlarına havadan havaya ısı pompası eklenmek suretiyle etkinlik değerleri arttırılmış, iç-dış hava değişiminden kaynaklanan konforsuzluklar ortadan kaldırılmıştır. Ayrıca küçük ortamlarda iç ısı yükünün bir kısmı da bu cihazlar ile karşılanabilir hale gelmiştir. Bu çalışmada ülkemizde üretilen bir ısı pompası destekli HRV cihazı Balıkesir yaz-kış koşullarında çalıştırılmış ve farklı sıcaklıklarda performans ölçümleri yapılmıştır. ; The use of variable refrigerant flow (VRF) air conditioning systems in our country and around the world has become very popular. However, in these systems while the heating and cooling loads are met and the fresh air need is often neglected. In order to solve this problem, fresh-air-intensive environments have been commissioned Heat Recovery Domestic Ventilation (HRV) devices together with VRF. The thermal efficiencies of these HRV devices can be range from 35% to 90%, and in some models moisture can be recovered by using heat exchangers that allow moisture transfer. In recent years, air-to-air heat pumps have been added to HRV devices to increase efficiency values and to eliminate the discomforts caused by indoor-outdoor air exchange. In addition, some of the internal heat load in small environments has become affordable with these devices. In this study, a heat pump assisted HRV which is produced in our ...

Tourism is an industry that has started to rise rapidly in recent years. Thus, there has been a tendency towards different tourism types rather than mass tourism in order to spread tourism on every day of the year. By this way, there has been an increasing interest in the developing alternative tourism types and these tourism types have started to be evaluated within the frame of sustainability. Alternative tourism types increase people's interest in unexplored natural environments and make these regions a destination, which has brought up the issue of protecting the regions and realizing tourism activities there. As long as tourism activities in these regions are carried out within the scope of eco-tourism; the richnesses and natural diversity of the regions will be protected and the local people will develop socio-economically. This study examines all the richnesses and potential tourism types in Bird Sanctuary on the Kızılırmak Delta and includes the opinions and suggestions of relevant shareholders regarding the problems of the region. Semi-structured interviews were conducted with relevant shareholders and their opinions about the tourism supply and sustainability of the region were received. As a result of the study, it was determined that available touristic and social facilities in the region were inadequate, infra and super structures in the region needed to be developed and a greater importance had to be attached to advertising activities. In addition, it was concluded that shareholders were highly positive and excited about protecting the beauties of the Kızılırmak Delta and providing its sustainability by including the delta in the permanent heritage list of UNESCO Turizm son zamanlarda hızla yükselişe geçen bir endüstridir. Bu nedenle turizmin yılın her gününe yayılması amacı ile kitle turizminden farklı turizm türlerine yönelim başlamıştır. Bu sayede gelişen alternatif turizm türlerine olan ilgi artmış ve bu turizm türleri sürdürülebilirlik çerçevesinde değerlendirilmeye başlanmıştır. Alternatif turizm türleri ile birlikte insanların keşfedilmemiş doğal ortamlara olan ilgisinin artması ve bu bölgelerin destinasyon olarak kullanımı, bölgelerin korunarak turizm faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi konusunu gündeme getirmiştir. Bu bölgelerde gerçekleştirilen turizm faaliyetleri eko-turizm kapsamında gerçekleştirilirse, yöre halkının zenginliği, doğal çeşitliliği ve sosyo-ekonomik kalkınmasının korunmasına katkıda bulunacaktır.Bu çalışma ile Kızılırmak Delta Kuş Cenneti'nin tüm zenginlikleri ve gelişebilecek turizm türleri incelenmiş ve bölge ile ilgili paydaşların görüş ve önerileri verilmiştir. Bu konuda paydaşlarla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapıldı ve bölgenin turizm arzını ve sürdürülebilirliğini sağlamak için görüş alındı. Araştırmanın sonucunda bölgede mevcut turistik ve sosyal tesislerin yetersiz olduğu, bölgedeki alt ve üst yapıların geliştirilmesi gerektiği, tanıtım faaliyetlerine daha çok önem verilmesi gerektiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Ayrıca Kızılırmak Deltası'nın sahip olduğu güzelliklerin el değmeden korunması ve UNESCO kalıcı miras listesine girmesiyle sürdürülebilirliğin sağlanması hususunda paydaşların oldukça olumlu ve heyecanlı oldukları sonuçlarına da ulaşılmıştır. 96

IV ÖZET Bu çalışmada üç bölüm altında endüstriyel firınlara ait incelemeler ve hesaplamalar yapılmıştır. Bu amaçla 1. Bölümde öncelikle değişik endüstriyel firınlar; metal malzemeler için ısıtma firınları, ergitme fırınları, metal kaplama finnlan, cam üretim firınları ve seramik firınları genel başlıkları altlarında incelenerek konstrüksiyon ve çalışma sistemleri anlatılmıştır. 2.Bölümde firınlarda enerji tasarrufunu arttırabilecek yöntemler üzerinde durulmuştur. Bu nedenle öncelikle refrakter ve izolosyon malzemeleri incelenerek en uygun enerji tasarrufu sağlayan ürünlerin özellikleri ve kullanım yöntemleri açıklanmıştır. Daha sonra firınların ısı bilançosunda önemli yer tutan atık ısıların geri kazanım üniteleri incelenerek bu yolla enerji tasarrufu anlatılmıştır. Son olarak da otomatik kontrol üniteleri genel olarak incelenerek firınlara ihtiyaç fazlası enerji yerine ihtiyaç duyulan enerjinin en uygun hangi kontrol sistemi ile sağlanabileceği anlatılmıştır. 3. Bölümde ise halen çalışmakta olduğum işyerinde, dizaynı ve imalatı sorumluluğum altında gerçekleştirilen 300 kg'lık potalı ve elektrik direnç ısıtmalı Alüminyum ergitme firınına ait dizayn esasları, ısıl hesaplar ve rezistans devresine ait hesaplama yöntemi bir örnek olarak verilmiştir. SUMMARY In this project, investigation and calculations about industrial furnaces are being introduced. In this respect, firstly construction and working principles of some industrial furnaces were introduced in section 1 by invastigating them under some main titles such as heating furnaces for metals, melting furnaces, coating furnaces, glass production furnaces and ceramic furnaces. In section 2, Improving methods of the energy saving in industrial furnaces are being explained. In order to do this, by investigating the most suitable refrectory and insulation materials for energy saving, their principles and application methods were explained. Then saving system of waste-heat which has great importance for the heat balance in the furnace was examined. In the end of the section 2, by examining the automatic control units in general the best control systems for furnaces in order to supply exact needed energy to the furnace were explained. Besides, in the last section, as an example, design factors, thermal calculations and resistance system calculations of a crucible furnace for aluminium melting which has crucible of 300 kg Aluminium (BU 300) and which is heated by electric rezistans were given. 117

11 ABSTRACT Masters Thesis THE PRODUCTION OF ETHANOL FROM THE JERUSALEM ARTICHOKES AND THE USAGE POSSIBILITY OF IT AS A STILLAGE Mehtap ÇA?ÇA? (KARAO?LU) Ankara University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Food Engineering Supervisor : Prof.Dr.Işıl FİDAN 1994, Page: 28 Jury : Prof.Dr.Işıl FİDAN Prof.Dr.Oguz KILIÇ Assoc. Prof.Dr. İsmail YAVAŞ In this study, ethanol is produced from the Jerusalem artichokes which is grown in Beypazarı is a city of Turkey which grows the 90% of the production of Turkey. In this research Rasse XII, Narince UJ, Kalecik and Steinberg yeasts were used in ethanol production. Rase XII and Steinberg yeasts were more efficient in fermentation. The samples were diluted by using 2 or 3 times of water and it has been founded that there is no significant differences between the samples. For into produce ethanol from Jerusalem artichokes, first step was to change the inulin to the fructose. For this aim two different methods were used. In first process the sample was heated one hour at 100°C, by using pH 2. At the second process the sample was heated two hours at 60-65°C, by using pH 6.2 which is the pH of Jerusalem artichokes. The percentage of fructose at pH 2 was 79.01 % and at pH 6.2 was 77.3 % in dry matter. In the first 11 litres ethanol was produced from the 100 kg. of Jerussalem artichokes, and at he second process 10 litres ethanol was produced from the same amount of Jerussalem artichokes. In the cromotografic consideration of ethanol there is differences in the high alcohol percentages depends on the yeasts. In the alcohol which is produced with the Rasse XII yeast, the proportion of acedaldhyd is 36 mg/1, and the methanol is 335 mg/I, n-prophanol is 122 mg/1, 70 mg/1 i-amylalcohol is obtained. Also with Narince III yeast, 30 mg/1 acedaldehyd, 210 mg/1 methanol 130 mg/1 n prophanol and 520 mg/1 i-amylalcohol was obtained. With the fermentation in which the Kalecik yeast was used, 38 mg/1 acedaldehyd, 215 mg/1 methanol, 122 mg/1 n-prophanol and 484 mg/1 i-amylalcohol was obtained. And with Steinberg yeast 47 mg/1 acedaldehyd, 203 mg/1 methanol, 143 mg/1 n prophanol, and 350 mg/1 i-amylalcohol was produced. KEY WORDS : Inulin, D-fructose, D-glucose, fermentation, ethanol. ÖZET Yüksek Lisans Tezi YERELMASINDAN ETİL ALKOL ÜRETİMİ VE İÇKİ İSPİRTOSU OLARAK KULLANILMA OLANA?I Mehtap ÇA?ÇA? (KARAO?LU) Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman; Prof.Dr.Işıl FİDAN 1994, Sayfa: 28 Jüri : prof.Dr.Işıl FİDAN Prof.Dr.Oğuz KILIÇ Doç.Dr.İsmail YAVAŞ Bu çalışmada Türkiye'de yetiştirilen yerelmasının hemen hemen %90'nın yetiştiği Beypazarı'ndan sağlanan yerelmasında etil alkol üretimi gerçekleştirilmiştir. Üretimde Rasse XII, Narince III, Kalecik ve Steinberg mayalarından yararlanılmış, en iyi verime Rasse XII ve Steinberg mayaları kullanıldığında ulaşılmıştır. 1:3 ve 1:2 oranında seyreltilen mayşelerden sağlanan alkol miktarları arasında büyük bir fark gözlenmemiştir. Etil alkol üretiminde asıl amaç inülinden fruktoz elde etme olmuştur. Bunun için 2 ayrı yöntem denenmiştir. Birincisi pH 2'de 100°C'de 1 saat ısıl işlem, diğeri kendi pH'sında (pH 6.2) 60- 65°C'de 2 saat ısıl işlem olmuştur. Bunların fruktoza dönme oranlan pH 2'de %79.01, pH 6.2'de %77.3 dolayında kalmıştır. Birincide 100 kg yerelmasından 11 1 etil alkol, ikincide ise 10 1 etil alkol sağlanmıştır. Etil alkolün kromatografik incelenmesinde mayaya bağlı olarak yüksek alkol miktarları farklılık göstermektedir. Rasse XII mayası ile fermentasyon sonucu oluşan alkolde 36 mg/1 asetaldehit, 335 mg/1 metanol, 122 mg/1 n-propanot, 470 mg/1 i-amil alkolü elde olunmuş; Narince III mayası ile 30 mg/1 asetaldehit, 210 mg/1 metanol, 130 mg/1 n-propanol, 520 mg/1 i-amil alkolü saptanmış; Kalecik mayası kullanılarak gerçekleştirilen fermentasyon sonucu 38 mg/1 asetaldehit, 215 mg/1 metanol, 122 mg/1 n-propanol, 484 mg/1 i-amil alkole ulaşılmış; Steinberg mayası ile 47 mg/1 asetaldehit, 203 mg/1 metanol, 143 mg/1 n-Propanol, 350 mg/l i-amil alkole ulaşılmıştr. ANAHTAR KELİMELER : înülin, D-fruktoz, D-glukoz, fermentasyon, etil alkol 28

Öz

TÜRKİYE'NİN ENERJİ POTANSİYELİ, GELİŞİMİ VE GELECEKTEKİ ENERJİ PORTRESİNİN ÇIKARILMASI (Yüksek Lisans Tezi) Bahadır ÖZSÜMBÜL GAZİ ÜNİVERSİTESİ, FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Eylül 1999 ÖZET Ülkemizde ve dünya ülkelerinde sosyal ve ekonomik kalkınmanın en sağlıklı temel girdisi olan enerjiye gün geçtikçe daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Birincil enerji ; kaynaklarının kısıtlı olması sebebiyle yeni enerji üretim programları geliştirmek gerekmektedir. Gelişmiş ülkeler bu konuda ciddi çalışmalar yapmaktadırlar ve ileri teknoloji isteyen yatırımlarla bu kaynaklan bu program dahilinde kullanmaya başlamışlardır. Şimdilerde ise bu ileri teknoloji ile az kaynakla çok üretim, çevreye zararlı etkisi minimum olan tesislerle enerji kaynaklan işletmeye açılmıştır. Ülkemiz açısından ise gerekli olan enerjinin en kolay ve rantabıl şekilde nasıl sağlanacağı çok mühim meseledir. Bu çalışmada bu mesele araştırılıp, kıyaslarla bir fikir geliştirilmeye çalışılmış ve 'bir ileri teknoloji ürünü olan nükleer santraller üzerinde durulmuştur. Bilim Kodu : 626. 01.01 Anahtar Kelimeler : Enerji Kaynakları, Nükleer Enerji ve Çevre Açısından Enerji Sayfa Adedi : 96 Tez Yöneticisi : Prof. Dr. Sümer ŞAHİN ENERGY POTENTIAL OF TURKEY, DEVELOPING AND TO GET FUTURE ENERGY PORTRAIT OUT (MSc. Thesis) Bahadır ÖZSÜMBÜL GAZİ UNIVERSITY, INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY September 1999 ABSTRACT Energy the most productive base input of social and economic developing ir World countries and our country is needed the more from day to day. It is necessary improving programs of new energy production because of limitei primary energy resources. Developing countries are very important study wit this programs and they has begun to use this resources with this programs b investment needed high technology. Nowadays, energy resources are used by plants minimum harmful effect 1 environment and realise minimum resource to maximum production by this hiç technology. It is very important problem how getting as the mast productive ar easy have needed energy for our country. In this study, researching this probler it has been worked to develop an opinion by comparing and worked on hi£ technology product nuclear energy. Science Code : 626. 01.01 Key Words : Energy Sources, Nuclear Energy and Environmental Energy Page Number : 96 Adviser : Prof. Dr. Same ŞAHİN 96

İV ÖZET Bütün dünya'da bir artış gösteren enerji gereksiniminin büyük bir kısmı bir süre daha fosil yakıtlar ve hidrolik enerji ile karşılanabileceği söylenmektedir. Fosil yakıtlar kısa bir süre sonra tükenecek ve bunların yerini yeni enerji kaynaklarının alması gerekecektir. Dünya genelinde son 30-40 yıldır yoğun bir şekilde araştırılmakta olan bu yeni enerji kaynaklarından birisi'de jeotermal enerjidir. Bu çalışmada, Simav'da mevcut jeotermal enerji kaynaklarından yararlanma olanakları araştırılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde mevcut enerji kaynakları ve bu kaynakların içerisinde jeotermal enerji tanıtılarak, jeotermal enerjinin yeri ve önemi anlatılmıştır. İkinci bölümünde, Dünya'da ve Türkiye'de jeotermal enerjinin uygulama alanları hakkında örnekler verilerek ekonomik analizi yapılmıştır. Bu çalışmanın son bölümde ise, Simav ilçesinde bulunan jeotermal kaynaklar, potansiyeli ve uygulamaları hakkında bilgi verildikten sonra çevredeki yerleşim alanlarına da jeotermal enerjinin götürülebilmesi olanakları araştırılmış olup, Muradınlar köyünde yapılmakta olan Fakülte binalarının ısı ihtiyacının fosil yakıtlarla (kömür, fuel- oil) veya jeotermal enerji ile karşılanması düşünülmüş, her ikisininde yatırım ve işletme maliyetleri hesaplanarak, ekonomik ve sosyal faydaları tartışılmıştır. Jeotermal enerji kullanımının yörede etkin bir şekilde yaygınlaşmasıyla ekonomik ve sosyal gelişmenin hızla gerçekleşebileceği sonucuna varılmıştır. ABSTRACT It is estimated that of most of the energy needed in the world will be supplied for a while by focil fuels and hydraulic energy, unfortunately focil fuels will last in a short time. And thus new energy resources will have to fulfill these. In the world one of these new energy resources which have been reseached intersively for the last 30-40 years is geothermal energy. In this study, the utilization of the geothermal energy sources in Simav were researcehed. In the first section of this study the recent energy sources and among these, the importance and place of geothermal energy were explained. In the second section, having given Turkey and in the world economical analysis were made. In the last section of this study, after having been given information about the geothermal sources in Simav, their potential and application, the possibility of taking geothermal energy to neighboring residential areas were researched. Obtaining the heat needed for the building of Technical Education Faculty, which are being built in Muradynlar were considered from focil fuels or geothermal energy investment and running costs of both of then were calculated the social and economical benefits were discussed. It was understood that the intensively usage of geothermal energy in the area will rapidly increase social and economical development of the region. 143

In legal methodology (usul al-fiqh), the problem of the defining istiḥsān and the legitimacy of its definition is among the critical discussion topics. To overcome the rigorism of law, istiḥsān was used by the founder scholars of Ḥanafī school of law and Malik b. Anas - however this use received various objections. Although the Mālikī scholars also used istiḥsān strong criticisms of istiḥsān have been directed on the Ḥanafīs. After the severe criticism of Muḥammad b. Idrīs al-Shāfiʿī, the Ḥanafī scholars carried out various intellectual activities to define istiḥsān and to prove that it is legitimate. This process -which started especially with Abū’l-Ḥasan al-Karkhī and Abū Bakr al-Jaṣṣāṣ, revealed a rich accumulation with the contribution of the legal theorists in other school of laws. It is known that al-Karkhī's definition of istiḥsān has become widespread among the legal theorists, and the legitimacy of istiḥsān in the works of legal theory was based on his definition. Al-Karkhī's considerations on the legaliticamy of using istiḥsān can be traced in his student al-Jaṣṣāṣ, in the following centuries, Abū Zayd al-Dabūsī, Abū l-‘Usr al-Bazdawī and al-Sarakhsī’s works. Al-Jaṣṣāṣ' explanations on the legitimacy of istiḥsān begin with the criticism of Imam al-Shāfiʿī's against istiḥsān. He provides the proof of legitimacy for istiḥsān in divided two sub-headings. Al-Jaṣṣāṣ, who deals with istiḥsān in two parts as word and meaning, argues that there is no disagreement about the use of istiḥsān and that all mujtahids accept istiḥsān, and even al-Shāfiʿī, who opposes to the use of istiḥsān, employs istiḥsān in this sense. The type of istiḥsān on which there is a deabte is the istiḥsān used in relation to its meaning. Al-Jaṣṣāṣ states that this use is a qiyas operation; he justifies his point of view by referring to the works of Muḥammad b. Hasan al-Shaybānī. Indeed, when we look at how al-Shaybānī explained the istiḥsān’s examples in his works, it is seen that there are two conflicting juristic analogy (qiyas) made in many examples. Moreover, al-Shaybānī openly considered some types of istiḥsān part of qiyas by stating that some examples “can be included in this type of istiḥsān”Ḥanafī scholars wanted to break the hostile atmosphere toward istiḥsān by defining and evaluating the istiḥsān in a way that their opponents could accept. The definition of Istiḥsān “to abandon the judgment given to similar ones due to stronger evidence.” has been generally accepted. In this definition, istiḥsān is defined by associating with qiyas, and referred to an istihsan that is presented as the more substantial evidence, and qiyas is the weaker evidence. Although it is appropriate to define istiḥsān in relation to qiyas, the claim that in the definition istiḥsān is put in stronger place than qiyas might casuse to some the contradictions- in particular when the example’s of al-Shaybānī are taken into consideration. Because in most cases, when qiyas conflicts with istiḥsān, istiḥsān is taken. But in an opposite case, qiyas might be taken. Apart from these, there are examples of the types of istiḥsān that al-Karkhī has classified in the works of al-Shaybānī, but sometimes there are also strange situations such as taking the qiyas by istiḥsān. This also means that the term is not sufficiently defined. The negative attitude towards istiḥsān in some Shāfiʿī circles and the criticisms against the legitimacy of istiḥsān continued in the works of the fiqh method. Istiḥsān is defined as making a judgment without evidence by Shāfiʿī circles. Therefore, they did not accept the abandonment of qiyas, which is a sharī proof, because of istiḥsān, which is a non-sharī notable proof. Based on the examples given by the users of istiḥsān, Ibn Ḥazm, one of the Ẓāhirītes, claims that istiḥsān opens the door to arbitrariness. According to him, a situation that is accepted as istiḥsān according to Ḥanafīs can be taken as istiḥsān according to Mālikīs. This creates an apparent contradiction. There are some valid points in the assessment of Ibn Ḥazm. Because while it is seen that the istiḥsān of Mālikīs is criticized in al-Shaybānī's book named al-Ḥujjah, it can be also found that the istiḥsān of Ḥanafīs is charged in the works of Abū’l-Walīd al-Bājī, one of the Mālikīs.The criticism toward istiḥsān was continued by Shāfiʿīs such as Abū Isḥāq al-Shīrāzī, Imam al-Haramayn al-Juwaynī and Abū Ḥāmid al-Ghazālī. While al-Juwaynī sees istiḥsān as a method based on the lust of the soul, not istinbat/legal deduction, al-Ghazālī understands istiḥsān as a personal comment. The main reason for the negative attitude towards istiḥsān is that the content based on the definitions, has been neglected most of the time. However, when we look at the works of al-Shaybānī, it can be seen that there is a proof of istiḥsān contrary to what is believed-and that this can be sometimes a work, sometimes a necessity, sometimes another comparison, or sometimes a custom. İstihsânın tanımı ve meşrûiyeti problemi, fıkıh usûlünün önemli tartışma konularından biridir. Hanefî kurucu imamları ile İmâm Mâlik’in (ö. 179/795), hukukun katılığını gidermek için kullanmış olduğu bu yönteme, ilk dönemlerden itibaren çeşitli itirazlar yönelmiştir. Malikiler de istihsânı kullanmasına rağmen, istihsâna yönelik ağır eleştiriler Hanefîler üzerine yoğunlaşmıştır. İmam Şafiî’nin (ö. 204/820) ağır eleştirisi sonrasında Hanefî usûlcüler, istihsânı hem tanımlamak hem de meşrû olduğunu kanıtlamak için çeşitli ilmî faaliyetlerde bulunmuşlardır. Özellikle Ebü’l-Hasen el-Kerhî (ö. 340/952) ve Ebû Bekr el-Cessâs (ö. 370/981) ile başlayan bu süreç, diğer mezhep usûlcülerinin de katkısıyla zengin bir birikimi ortaya çıkarmıştır. Kerhî’nin istihsân tanımının, usûlcüler arasında şöhret bulduğu ve usûl eserlerinde istihsânın meşruiyetinin bu tanım üzerinden yapıldığı görülmektedir. Kerhî’nin istihsânın meşruiyetine yönelik değerlendirmeleri, öğrencisi Cessâs ile sonraki asırlarda Ebû Zeyd ed-Debûsî (ö. 430/1039), Ebü’l-Usr el-Pezdevî (ö. 482/1089) ve Şemsüleimme es-Serahsî (ö. 483/1090) tarafından da devam ettirilmiştir. Cessâs’ın istihsânın meşruiyetine yönelik açıklamaları ise İmam Şâfiî’nin istihsân aleyhine yönelik sözlerinin eleştirisi ile başlar. O, istihsânı temelde iki alt başlığa ayırarak, meşruiyet delillendirmesi yapar. İstihsânı lafız ve mâna olmak üzere iki kısımda ele alan Cessâs, lafzî olarak istihsânın kullanılmasında herhangi bir ihtilafın bulunmadığını, bunu bütün müçtehitlerin kabul ettiğini, dahası istihsâna karşı olan İmam Şâfiî’nin bile bu anlamdaki istihsânı kullandığını söyler. Ona göre üzerinde tartışma olan istihsân türü ise ikinci kısımdaki; yani mana itibariyle olan istihsândır. Cessâs, bu kısmın da esasında kıyas ameliyesi olduğunu, İmam Muhammed eş-Şeybânî’nin (ö. 189/805) eserlerine gönderme yaparak ispata çalışır. Gerçekten de İmam Muhammed’in eserlerinde, istihsânın kullanım alanlarına bakıldığında, pek çok yerde çatışan iki kıyasın varlığı görülmektedir. Dahası İmam Muhammed, bazen “istihsânın bu türü kıyasa dahildir.” diyerek açıkça istihsânın -en azından bazı türlerini- kıyas içerisinde değerlendirmiştir. Hanefî usûlcüler, istihsân tanım ve değerlendirmelerini, muarızlarının da kabul edebileceği şekilde yapmak suretiyle istihsâna yönelik olumsuz havayı kırmak istemişlerdir. İstihsânın “Daha güçlü delil sebebiyle benzerlerine verilen hükümden vazgeçmektir.” şeklindeki tanımı genel kabul görmüştür. Burada istihsân, kıyas ile ilişkilendirerek tanımlanmış; güçlü olan delile istihsân, zayıf olan delile ise kıyas denilmiştir. İstihsânın kıyas ile ilişkilendirilerek tanımlanması isabetli olmakla birlikte, yine bu tanımlarda istihsânın kıyastan daha güçlü olduğu tezi, İmam Muhammed’in istihsâna dair verdiği örneklerle birlikte değerlendirildiğinde, zaman zaman tanım ile tanımlanan arasında tezatlar oluşturmaktadır. Zira çoğu durumda kıyas ile istihsân çatıştığında, istihsân alınmakla birlikte, tam tersi durumun; yani kıyasın alındığı durumlar da olabilmektedir. Bunlardan başka İmam Muhammed’in eserlerinde, Kerhî’nin de tasnifini yaptığı istihsân çeşitlerine yönelik örnekler bulunmakla birlikte, bazen kıyasın istihsânen alınması gibi garip durumlar ile de karşılaşılmaktadır. Bu da zikri geçen tanımların “efrâdını câmî, ağyârını mâni” olmadığı anlamına gelir. İstihsâna yönelik menfi tutum, bir kısım Şâfiî çevrelerde devam etmiş, istihsânın meşrûiyetine yönelik eleştiriler fıkıh usûlü eserlerinde varlığını sürdürmüştür. İstihsân, Şâfiî çevrelerce “delilsiz hüküm verme” olarak tanımlandığından, şer‘î bir delil olan kıyasın şer‘î olmayan -Gazzâlî’nin deyimi ile mevhum- bir delil olan istihsân sebebiyle terkedilmesini kabul etmemişlerdir. Zâhirîlerden İbn Hazm (ö.456/1064) ise istihsânın keyfiliğe kapı araladığını, istihsânı kullananların verdiği örnekler üzerinden iddia eder. Ona göre, Hanefîlerin istihsân olarak kabul ettiği bir durumu, Mâlikîler istikbah olarak kabul edebilmektedir. Bu da apaçık bir çelişkiyi doğurmaktadır. İbn Hazm’ın bu değerlendirmesinin haklılık tarafı yok değildir. Zira İmam Muhammed’in el-Hücce alâ ehli’l-Medîne isimli eserinde, Mâlikîlerin istihsânının eleştirildiği görülürken, Mâlikîlerden el-Bâcî’nin (ö. 474/1081) eserlerinde Hanefîlerin istihsânının eleştirildiği görülmektedir. İstihsân eleştirisi, Ebû İshâk eş-Şîrâzî (ö. 476/1083), İmâmü’l-Harameyn el-Cüveynî (ö. 478/1085) ve Gazzâlî (ö. 505/1111) gibi Şâfiîler tarafından da devam ettirilmiştir. Cüveynî, istihsânı istinbâta değil, nefsin şehvetine dayanan bir yöntem olarak görürken, Gazzâlî, istihsanı indî yorum olarak görür. İstihsâna karşı olumsuz tavrın temel sebebi, kanaatimizce, tanımlar üzerinden yürütülmüş, içerik çoğu zaman ihmal edilmiştir. Oysa İmam Muhammed’in eserlerine bakıldığında, istihsânın sanılanın aksine bir aslının bulunduğu, bu aslın bazen bir eser, bazen bir zaruret, bazen başka bir kıyas, bazen de örf olduğu görülür.