21 ÖZET Bu çalışmada, sıçanlarda deneysel olarak geliştirilen stres (hareketsizlik + soğuk), indometazin, etanol ülserinde, ksantin oksidaz inhibitörü allopurinol ve serbest radikal tutucusu SOD'nin etkileri ve serbest oksijen radikallerinin stres, indometazin ve etanol ülseri gelişimindeki rolleri araştırılmıştır. Hareketsizlik + soğuk stresi uygulanan grupta ülser skoru (mm.) 20.0±3.8 olarak bulunurken, önceden allopurinol uygulanan sıçanlarda ülser skoru 9.8+1.3 olarak belirlenmiş ve her iki grubun değerleri birbiriyle karşılaştırıldığında fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,001). SOD verilen ayrı bir grupta ise ülser skoru 13.4±2.4 olarak belirlenmiştir. Ülser kontrol grubu ile karşılaştırıldığında SOD'nin ülser gelişimini istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde (p<0,001) önlediği sap tanmıştır. İndometazin verilen sıçanlarda ülser skorunun 22.4±2.8mm. olduğu gözlenmiştir. İndomatezin verilme den önce allopurinol verilen grupta ülser skorunun 13.5±2.4, SOD verilen grupta ise ülser skorunun 7. 6±1. 3 mm. olduğu belirlenmiştir. Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında, allopurinolün ve SOD'nin ülser gelişimini istatistiksel olarak anlamlı derecede22 (p<0,001) olarak azalttığı saptanmıştır. Ayrıca SOD ve Allopurinol uygulanan gruplar birbirleri ile karşılaştırıldığında SOD ' nin allopurinolden daha etkin bir şekilde lezyon gelişmesini engellediği belirlenmiştir. % 40 v/v etanol uygulanan sıçanlarda ülser skoru 23,8±5/9 olarak saptanmıştır. Allopurinol uygulanan grupta allopurinolün ülser gelişimini anlamlı olarak azalttığı (P<0,001); ülser skorunun 12.8±2.2 olduğu gözlenmiştir. SOD verilen grupta ise ülser skoru 18.7±4.8 olarak belirlenmiş ve kontrol grubu ile karşılaştırıldığında farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı (p>0,005) saptanmıştır. Bu çalışmadaki çıkarımımız; stres ülserinde ksantin oksidaz ve lipoksi jenaz, indometazin ülserinde esas olarak lipoksijenaz ve daha az olarak ksantin oksidaz, etanol ülserinde ksantin oksidaz aracılığı ile oluşan serbest oksijen radikallerinin lezyon gelişiminde önemli rol oynadığını telkin ettiği şeklindedir. Sonuç olarak; deneysel oluşturulan stres, indometazin ve etanol ülserinde serbest oksijen radikallerinin de diğer hümoral mediyatörler yanında lezyon gelişmesinde önemli rolü olduğu ileri sürülebilir.

29