ÖZET Tekstil endüstrisi atık sulan sadece renkleri nedeniyle estetik bir probleme yol açmazlar, herhangi bir işleme tabi tutulmadan çevreye verildiklerinde canlılar için zehirli de olabilirler. Dolayısıyla bu sular deşarj edilmeden önce mutlaka arıtılmalıdır. Yapılan bu tez çalışmasında toprak ve Eskişehir Sarar Tekstil A.Ş.'den temin edilen boyalı atık su örneklerinden küfler izole edilerek; Reactive Red H8B, Remazol Black B ve RBBR olarak adlandırılan reaktif boyarmaddeleri dekolorize etme potansiyelleri araştırılmıştır. Dekolorizasyon potansiyeline sahip olan 8 izolat elde edilmiştir. Tayin edilebilen izolatlann Penicillium waksmanii, P. jensenii, Aspergillus fumigatus ve A. carneus ve türlerine ait olduğu tespit edilmiştir. Bu izolatlann yanısıra USDA, Agricultural Research Service'den alman bir A. flavipes (NRRL 26246) susuşunun da dekolorizasyon potansiyeli incelenmiştir. Yapılan araştırma sonucunda RBBR'nin statik koşullarda, Reactive Red H8B ve Remazol Black B'nin ise çalkalamalı koşullarda daha yüksek oranda dekolorize edildiği tespit edilmiştir. Dekolorizasyon hızının ise tüm boyarmaddeler için çalkalamalı koşullarda daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Test edilen 9 izolat içinde en yüksek dekolorizasyon potansiyeline sahip olan küfün A carneus olduğu tespit edilmiş ve çeşitli çevresel parametrelerin dekolorizasyon üzerindeki etkisi bu mikroorganizma üzerinde olmak üzere araştınlmıştır. Dekolorizasyon için optimum pH, 5 olarak tespit edilmiştir. Dekolorizasyonun yeast extract konsantrasyonundan etkilenmediği ve canlı biyomasm dekolorizasyon potansiyelinin ölü biyomasınkinden daha fazla olduğu da tespit edilmiştir. İnokulum konsantrasyonu dekolorizasyon oranını büyük ölçüde etkilemezken, boyarmadde konsantrasyonu arttıkça dekolorizasyon potansiyeli düşmüştür. Boyarmadde mikroorganizma tararından bağlanarak bulunduğu sıvı ortamdan boya-mikroorganizma kompleksine transfer edilmiştir. Eğer bu kompleks SSF (Soüd State Fermentation) sistemlerinde degradasyon yapabilen bir mikroorganizma için substrat olarak kullanılabilirse kompleksteki boyarmadde yok edilmiş olabilir. Anahtar kelimeler: Fungi, dekolorizasyon, reaktif tekstil boyarmaddeleri, biyomas, sorpsiyon «gssas»

ABSTRACT Textile wastewater does not only have aesthetical implications but can also be toxic when discharged into the environment without being treated. Therefore, textile wastewater must be treated before being discharged into the environment. In this study, fungi were isolated from soil and wastewater samples obtained from Eskişehir Sarar Tekstil A.Ş. and were tested for the presence of decolorisation potential of reactive textile dyes, Reactive Red H8B, Remazol Black B and RBBR Eight isolates were found to have decolorisation potential. The identified isolates were found to belong the species Penicillium waksmanii, P. jensenii, Aspergillus fumigatus and A. carneus. A further strain, A.flavipes (NRRL 26246), obtained from USD A, Agricultural Research Center, was also tested for its decolorisation potential. Experiments showed that RBBR was decolorised to a higher extent in static culture conditions but in agitated culture conditions decolorisation was higher for Reactive Red H8B and Remazol Black B. For all the dyes, decolorisation rate was higher in agitated culture conditions. Of the nine isolates tested, A. carneus was found to have the greatest decolorisation potential. The effects of various environmental parameters on decolorisation potential of A. carneus were rested. It was found that optimum pH for decolorisation was 5. It was also found that yeast extract concentration did not affect decolorisation potential and living biomass had a greater decolorisation potential than dead biomass. Inoculum concentration did not significantly affect the extent of decolorisation but when the dye concentration increased the extent of decolorisation was decreased. Although the dye is sorped from the medium it is not completely destroyed. The dye is transfered from the medium to the dye-microorganism complex by bonding with the microorganism. If the dye-microorganism complex is used as a substrate in SSF (Solid State Fermentation) systems for a microorganism that can degrade dyes, the dye may be completely destroyed. Key Words: Fungi, decolorisation, reactive textile dyes, biomass, sorption

126